Oude Baan 178a

Inleiding

Voormalige boerderij van het hoekgeveltype, daterend uit XVII en in 1844 en rond 1948 na oorlogsschade hersteld. Het pand is opgetrokken in Ambachtelijk-traditionele bouwtrant en ligt met een lange zijde aan de straat. De boerderij is buiten gebruik gesteld en dichtgeplankt. Op het erf een tamme kastanje.

Omschrijving

De eenlaagse boerderij van het hallehuistype met dwarsdeel op nagenoeg rechthoekige plattegrond is opgetrokken uit paarsbruine handgevormde baksteen, deels in kruisverband met vlechtingen. Reparaties in kalkzandsteen en machinale baksteen in Waalformaat. Het samengestelde zadeldak met wolfseinden is voor wat het woonhuisgedeelte betreft gedekt met dubbelverbeterde rode Hollandse dakpannen, terwijl het bedrijfsgedeelte golfplaten van eterniet heeft. De hoekkepers hebben vorsten. De typische hoekgevel is ontstaan door de aanbouw van een vertrek met eigen stookplaats vóór de rechterhelft van de voorgevel, wellicht in 1844. Deze aanbouw heeft één dakvlak gemeenschappelijk met de rest van het pand, bij een lagere nokhoogte. Op de scheiding van woonhuis- en bedrijfsgedeelte een gemetselde schoorsteen op de nok. De voorgevel onder wolfseind heeft aan weerszijden van de voordeur uit ca. 1948 met bovenlicht in oud kozijn dichtgeplankte vensters. Het muurwerk rondom is in ca. 1948 vernieuwd in machinale baksteen. Het overige muurwerk bestaat uit paarsbruine handgevormde baksteen in wild verband met vlechtingen en knipvoeg. Links naast de voordeur een hardstenen gevelsteen met de tekst "JOS. L. BOLSIUS 1844 17/4", kennelijk daterend van een ingrijpende verbouwing. Staafankers. Op zolderniveau een klein vierkant venstertje, dichtgeplankt. Twee staafankers waarvan één gebogen. De zijgevel van de aanbouw, die de karakteristieke hoekgevel vormt, is boven een smalle gepleisterde plint opgetrokken uit roodbruine handgevormde baksteen (21,5 x 10,5 x 5/5,5 cm) in gaaf kruisverband. Deze gevel heeft een klein dichtgeplankt venster met onder en boven rollagen. Duimen rechts in het kozijn. Op zolderniveau een klein vierkant venstertje, eveneens dichtgeplankt. In de hoek van de beide gevels een getoogde, gepleisterde en hemelsblauw geschilderde beeldnis op een eenvoudige hardstenen console met stompe hoek, afgewerkt met een frijnslag. De voorgevel van de aanbouw is uit hetzelfde regelmatige metselwerk boven een plint. Rechts onder de dakschuinte vlechtingen. In het midden van het gevelvlak een groot dichtgeplankt venster met boven een rollaag en beneden een bakstenen vensterbank. Op de zolderverdieping een klein dichtgeplankt venster. Staafankers. De linkerzijgevel ligt evenwijdig aan en op korte afstand van de Oude Baan. Ongeveer halverwege bevinden zich terugliggend hoge dubbele deeldeuren. Het muurwerk bestaat uit hergebruikte handgevormde baksteen, machinale baksteen uit ca. 1948 en kalkzandsteen. Diverse vormen vernieuwde woonhuis- en stalvensters, waaronder getoogde ijzeren ramen. Staafankers. De rechter zijgevel is rond 1948 in machinale steen in halfsteens verband vernieuwd. Het woongedeelte heeft een groot dichtgeplankt raam en een met een sierbetontegel dichtgezet keldervenster. Het bedrijfsgedeelte heeft behalve een klein uitbouwtje twee ramen, twee deuren en een dubbele staldeur. De nagenoeg geheel gave korte achtergevel is gemetseld in paarsrode baksteen in wild verband met koppen en drie klezoren en met vlechtingen onder het dak. Wolfseind. Links en rechts twee kleine verminkte getoogde vensters. Twee staafankers.

Inwendig is de oorspronkelijk indeling grotendeels bewaard gebleven. Vijf eiken ankerbalkgebinten met schoren vormen het skelet van het pand. Op de ankerbalk staan in het bedrijfsgedeelte trapeziumvormige rondhouten spanten waarop de sporen rusten, boven het woongedeelte echter verdubbeld met schuin naar binnen geplaatste spantbenen. Brandmuur uit IJsselsteen. Tegen de brandmuur in de woonkeuken een grote schouw met rijk geprofileerde schouwbalk. In de aanbouw een slaapkamer met twee bedsteden. In het bedrijfsgedeelte een potstal en een aardappelkelder.

Waardering

De voormalige hoekgevelboerderij is van algemeen belang. Het pand heeft cultuurhistorische waarde als bijzondere uitdrukking van de ontwikkeling van een voor de streek karakteristiek boerderijtype waarvan dit pand de noordelijkste vertegenwoordiger is. Het pand heeft architectuurhistorische waarde vanwege de in- en uitwendig gaaf behouden hoofdstructuur en het traditionele materiaalgebruik alsmede vanwege onderdelen van het interieur. Door zijn ligging direct aan de weg is het straatbeeldbepalend.

Rijksdienst voor de Monumentenzorg 2004